Curo Mani

Aus Theaterlexikon - CH
Zur Navigation springen Zur Suche springen

* 13.9.1918 Pignia GR, † 29.9.1997 Pignia GR.

Uffanza e giuventetgna en la Val Schons. Seminari da magisters a Cuira (patenta il 1938), suenter magister en ses lieu da naschientscha e d’origin. A partir dal 1941 magister secundar ad Andeer. A medem temp studegia M. a l’universitad da Turitg (diplom da magister secundar il 1946). Il 1957 midada a San Murezzan, nua ch’el instruescha puspè al stgalim secundar fin la pensiun il 1983. Ultra da quai è M. 1949–55 deputà al Cussegl grond dal circul da Schons. M. vala sco scriptur impurtant da la Val Schons e scriva auter che lirica e raquints (per exempel la novella "Igl mastral da la gagliegna", 1956) era dramas, per exempel il gieu festiv "Val sainza stélas" (a chaschun da las festivitads da 500 onns independenza da la Val Schons, emprima represchentaziun il 1958 ad Andeer, reschia: →Tista Murk), ils tocs per uffants "Il salip e la furmia" (1974) ed "Esnarias" (1976, omadus en puter), la cumedia "Telas filient" (1959), ils gieus festivs "Viva Champfèr" (1977) e "Flommas in Rezia" (il 1985 a Scuol, a chaschun dal giubileum da 2000 onns Rumantschia) ed il libretto per il musical "Puntcrap" (emprima represchentaziun il 1994 a chaschun da la Scuntrada ad Andeer). En pli scriva M. texts da teater en lingua tudestga, per exempel il 1995 en regurdientscha dal grond incendi dal vitg da Tusaun dal 1845. Cun sias translaziuns da tocs da teaters e da cudeschs d’uffants (per exempel il "Schellen-Ursli" da Selina Chönz) contribuescha M. a la tgira ed a la derasaziun dal dialect sutsilvan. 1946–49 è el redactur dal "Calender per mintga gi" ed edescha la revista per giuvenils "Dun da Nadal". Sper →Giuseppe Gangale fa el part da l’"Acziun Sutselva rumàntscha", in’acziun per la revitalisaziun dal dialect sutsilvan, elavura ensemen cun Jonas Barandun "Mia fibla" (1948), cumpilescha la collecziun da lirica sutsilvana "Scrivànts sutsilvans" (cumparida enturn il 1960) e scriva il "Pledari sutsilvan" (1977). En pli è el l’autur da l’emissiun da radio documentara "Bernardegn a Spleia" davart ils pass S. Bernardin e Spleia (Turitg 1956). 1946–49 presidiescha M. la "Renania" (Uniun per la tgira da la lingua e da la cultura en la Sutselva). Plinavant è el commember da l’Uniun da scripturas e scripturs rumantschs, dal →SSV e dal club PEN.




* 13.9.1918 Pignia GR, † 29.9.1997 Pignia GR.

Kindheit und Jugend im Schamsertal. Nach dem Lehrerseminar in Chur (Abschluss 1938) war M. in seinem Geburts- und Heimatort als Lehrer tätig. Ab 1941 Sekundarlehrer in Andeer. Gleichzeitig studierte M. an der Universität Zürich (Sekundarlehrerdiplom 1946). 1957 Umzug nach St. Moritz, wo er bis zu seiner Pensionierung 1983 wiederum auf der Sekundarstufe unterrichtete. Ausserdem war M. 1949–55 Grossrat des Kreises Schams. M. gilt als ein bedeutender rätoromanischer Schriftsteller der Talschaft Schams und verfasste neben Lyrik und Erzählungen (beispielsweise die Novelle "Igl mastral da la gagliegna", 1956) auch Dramen, etwa das Festspiel "Val sainza stélas" (Tal ohne Sterne, anlässlich der Feierlichkeiten zur 500-jährigen Unabhängigkeit der Talschaft Schams, Uraufführung 1958 in Andeer, Regie: →Tista Murk), die Kinderstücke "Il salip e la furmia" (Die Heuschrecke und die Ameise, 1974) und "Esnarias" (Eseleien, 1976, beide auf Puter), die Komödie "Telas filient" (Spinnennetze, 1959), die Festspiele "Viva Champfèr" (Es lebe Champfèr, 1977) und "Flommas in Rezia" (Flammen in Rätien, 1985 in Scuol, anlässlich des Jubiläums 2000 Jahre Rätoromania) sowie das Libretto für das Musical "Puntcrap" (anlässlich der Scuntrada in Andeer 1994 uraufgeführt). Ausserdem verfasste M. Theatertexte in deutscher Sprache, beispielsweise 1995 zur Erinnerung an den grossen Thusner Dorfbrand von 1845. M. trug durch seine Übersetzungen deutscher Theaterstücke und Kinderbücher (beispielsweise Selina Chönz’ "Schellen-Ursli") zur Pflege und Verbreitung des sutselvischen Dialekts bei. 1946–49 war er Redaktor des "Calender per mintga gi" und der Jugendzeitschrift "Dun da Nadal". Neben →Giuseppe Gangale wirkte er bei der "Acziun Sutselva rumàntscha", der Aktion zur Wiederbelebung des sutselvischen Dialekts, mit, erarbeitete gemeinsam mit Jonas Barandun "Mia fibla" (1948), stellte den Sammelband sutselvischer Lyrik "Scrivànts sutsilvans" zusammen (um 1960 erschienen) und verfasste das sutselvische Wörterbuch "Pledari sutsilvan" (1977). Ausserdem war er Autor des Radiofeatures "Bernardegn a Spleia" über die Pässe San Bernardino und Splügen (Zürich 1956). M. war 1946–49 Präsident der "Renania" (Verein zur Sprach- und Kulturpflege in der Sutselva). Ausserdem war er Mitglied der Uniun da scripturs rumantschs (Rätoromanischer Schriftstellerverband), des →SSV und des PEN-Clubs.

Distincziuns

  • 1958 e 1964 dun d’onur da la Fundaziun svizra Schiller,
  • vdivers premis da l’Uniun da scripturas e scripturs rumantschs,
  • 1982 premi da la Cuminanza Rumantscha Radio e Televisiun,
  • 1988 premi da renconuschientscha dal chantun Grischun per sia lavur litterara e culturala.

Litteratura

  • Deplazes, Gion: Funtaunas, Istorgia da la litteratura rumantscha per scola e pievel, tom 4, Lia Rumantscha, Cuira 1993.
  • Tscharner, Bartolome: C. M., en: Bündner Jahrbuch, Chur 1999.


Autura: Esther Krättli



Bibliografische Angaben zu diesem Artikel:

Krättli, Esther: Curo Mani, in: Kotte, Andreas (Hg.): Theaterlexikon der Schweiz, Chronos Verlag Zürich 2005, Band 2, S. 1167–1168.

Normdaten

Vorlage:Normdaten