Gion Not Spegnas

Aus Theaterlexikon - CH
Zur Navigation springen Zur Suche springen

* 27.2.1888 Tinizong GR, † 16.7.1971 Tinizong GR, atgnamain Johann Otto Spinas.

Scola mercantila a Friburg. Suenter concierge en Svizra ed a l’exteriur, il 1928 fundatur e fin il 1962 manader da la cooperativa da consum a Tinizong, a medem temp activitad litterara en lingua rumantscha. El scriva il drama istoric "Benedetg Fontana" che vegn publitgà il 1929 en la revista "Igl noss sulom" e represchentà per l’emprima giada ils 22 d’avust 1964 davant il chastè da Riom (represchentà en ina versiun modifitgada gia il 1950 a Tinizong). "Benedetg Fontana" preschenta ils eveniments avant e durant la Battaglia da la Chalavaina (1499): Fontana, chastellan a Riom, cusseglia als chaus politics dal Grischun dad ir en guerra cunter l’Austria per prevegnir ad in’invasiun imminenta. Sut il commando da Conradin de Marmels attatgan las truppas grischunas alura ils austriacs gia avanzads. Cur che de Marmels sa mussa sco traditur, vegn Fontana elegì cumandant da las truppas. Ils Grischuns gudognan la battaglia decisiva a la Chalavaina, Fontana, blessà mortalmain, daventa l’erox popular grischun. Ultra da quai scriva S. numerusas poesias che vegnan edidas en quatter toms ("Rosas e Spegnas I–IV"). Il 1921 è el confundatur da l’Uniun Rumantscha da Surmeir, in’uniun affiliada da la Lia Rumantscha. Dal 1929–35 suppleant dal Cussegl grond dal chantun Grischun. Dal 1935–43 president dal circul da Surses. En questa funcziun er commember dal Cussegl grond (per la Partida populara conservativa, oz PCD).




* 27.2.1888 Tinizong GR, † 16.7.1971 Tinizong GR, eigentlich Johann Otto Spinas.

Handelsschule in Freiburg. Danach Concièrge im In- und Ausland, 1928 Gründer und bis 1962 Leiter der Konsumgenossenschaft in Tinizong, gleichzeitig als Autor in rätoromanischer Sprache tätig. Verfasser des historischen Dramas "Benedetg Fontana", das 1929 in der Zeitschrift "Igl noss sulom" publiziert und am 22.8.1964 vor der Burg in Riom uraufgeführt wurde (in abgeänderter Form bereits 1950 in Tinizong aufgeführt). "Benedetg Fontana" stellt die Geschehnisse vor und während der Calvenschlacht (1499) dar: Fontana, Vogt zu Riom, rät den politischen Anführern Graubündens gegen Österreich in den Krieg zu ziehen, um einem drohenden Einmarsch zuvor zu kommen. Unter dem Kommando von Conradin de Marmels greifen die Bündner Truppen daraufhin die bereits vordringenden Österreicher an. Als de Marmels sich als Verräter entpuppt, wird Fontana zum Anführer der Truppen gewählt. Die Bündner gewinnen die entscheidende Schlacht an der Calven; Fontana, tödlich verwundet, wird zum Bündner Volkshelden.

S. verfasste ausserdem zahlreiche Gedichte, die in vier Gedichtbänden herausgegeben wurden ("Rosas e Spegnas I–IV"). 1921 war er Mitbegründer der Uniun Rumantscha da Surmeir, der rätoromanischen Vereinigung des Oberhalbsteins, einer Sektion der Lia Rumantscha. 1929–35 Stellvertreter im Grossen Rat des Kantons Graubünden. 1935–43 Präsident des Kreises Oberhalbstein. In dieser Funktion auch Mitglied des Grossen Rates (für die Schweizerische Konservative Volkspartei, heute CVP).

Distincziuns

  • 1929 premi da la Fundaziun svizra Schiller per "Benedetg Fontana".

Litteratura

  • Deplazes, Gion: Funtaunas, Istorgia da la litteratura rumantscha per scola e pievel, tom 3, Lia Rumantscha, Cuira 1990.

Relasch

  • possess privat Mauritia Spegnas, Reinach.


Autorin: Ursina Guldemond-Netzer



Bibliografische Angaben zu diesem Artikel:

Guldemond-Netzer, Ursina: Gion Not Spegnas, in: Kotte, Andreas (Hg.): Theaterlexikon der Schweiz, Chronos Verlag Zürich 2005, Band 3, S. 1708–1709.

Normdaten

Vorlage:Normdaten