Men Rauch

Aus Theaterlexikon - CH
Zur Navigation springen Zur Suche springen

* 29.1.1888 Scuol GR, † 4.10.1958 Scuol GR.

Studi d’inschigner a la Scola politecnica federala a Turitg, studis da filosofia, litteratura, istorgia d’art e musica. Inschigner en il Vallais ed en l’Engiadina bassa, davent dal 1918 puspè a Scuol, nua ch’el è president communal 1926–38, pli tard commember dal Cussegl grond. Ultra da numerusas autras activitads culturalas è el engaschà blers onns sco actur e musicant en la gruppa da teater La →Culissa. R. scriva e translatescha tocs da teater: il 1941 Las farsas da Hans Sachs: "L’homin jarüclà", "Il lader" ed "Il student in paradis". Il medem onn adattescha el il vegl gieu da Tell a chaschun dal giubileum da 650 onns da la fundaziun da la Confederaziun che vegn represchentà sut il titel "Il vegl gö da Tell 1512". Ensemen cun →Men Gaudenz scriva el il 1942 "Il premi da la vita" (premiera il 1944 a Lavin). R. scriva "La chanzun da la libertà"a chaschun da la festa commemorativa dals 300 onns da l’independenza da l’Engiadina bassa, in gieu festiv che la gruppa da teater La Culissa represchenta sut la direcziun artistica dad →Oskar Eberle e la reschia da →Jon Semadeni il 1952 sin la Plazza da Bügl Grond a Scuol. Per La Culissa scriva R. ensemen cun →Cla Biert e Semadeni texts e chanzuns per ils dus programs da cabaret "La Panaglia" (1951) e "La travaglia dal docter Panaglia" (1954). Autur da raquintaziuns e poesias, rimnader ed editur da litteratura e musica pli veglia. Grond engaschament politic-cultural. Chantadur, chantautur, fundatur e redactur da "La Gazetta Ladina" e publicist. In dals iniziants e confundaturs dal Museum d’Engiadina Bassa (avert il 1956) a Scuol.



* 29.1.1888 Scuol GR, † 4.10.1958 Scuol GR.

Ingenieursstudium an der Eidgenössischen Technischen Hochschule in Zürich, daneben Studien in Philosophie, Literatur, Kunstgeschichte und Musik. Als Ingenieur im Wallis und im Unterengadin tätig, ab 1918 wieder in Scuol, 1926–38 dort Gemeindepräsident, später Mitglied des Grossen Rats. Neben zahlreichen anderen kulturellen Aktivitäten langjährig als Schauspieler und Musiker bei der Theatergruppe Die →Culissa verpflichtet. R. schrieb und übersetzte Theaterstücke: 1941 Hans Sachs’ "L’homin jarüclà"(Das geprügelte Männlein), "Il lader" (Der Dieb) und "Il student in paradis". Im gleichen Jahr Adaptation des Alten Tellspiels zur 650-Jahr-Feier der Gründung der Eidgenossenschaft, das unter dem Titel "Il vegl gö da Tell 1512" aufgeführt wurde. Gemeinsam mit →Men Gaudenz schrieb er 1942 "Il premi da la vita" (Der Preis des Lebens, Uraufführung 1944 in Lavin). R. verfasste das Festspiel "La chanzun da la libertà"(Das Freiheitslied) aus Anlass der Gedenkfeier zur 300-jährigen Unabhängigkeit des Unterengadins, das 1952 auf der Plazza da Bügl Grond in Scuol von der Theatergruppe Die Culissa unter der künstlerischen Leitung von →Oskar Eberle und der Spielleitung von →Jon Semadeni aufgeführt wurde. Für Die Culissa schrieb R. gemeinsam mit →Cla Biert und Semadeni Texte und Lieder für die beiden Cabaretprogramme "La Panaglia" (Das Butterfass, 1951) und "La travaglia dal docter Panaglia" (Die Mühsal des Doktor Panaglia, 1954). Autor von Erzählungen und Gedichten, Sammler und Verleger älterer Literatur und Musik. Grosses kulturpolitisches Engagement. R. war als Sänger, Liedermacher, Gründer und Redaktor der Zeitung "La Gazetta Ladina" und Publizist tätig. Gehörte zu den Initianten und Mitbegründern des Museums d’Engiadina Bassa (eröffnet 1956) in Scuol.

Litteratura

  • Bezzola, Reto R.: Litteratura dals Rumauntschs e Ladins, Lia Rumantscha, Cuira 1979.
  • Biert, Cla: M. R. 1888–1958, en: Radioscola 5/1982, Cumissiun Radio Romontsch, Cuira.

Relasch

  • Museum Engiadina Bassa, Scuol.


Autura Annetta Ganzoni



Bibliografische Angaben zu diesem Artikel:

Ganzoni, Annetta: Men Rauch, in: Kotte, Andreas (Hg.): Theaterlexikon der Schweiz, Chronos Verlag Zürich 2005, Band 3, S. 1467, mit Abbildung auf S. 1467.

Normdaten

Vorlage:Normdaten